UNIDADE DIDÁCTICA PREPARADA POR LEOPOLDO FERNÁNDEZ GASALLA
TRABALLANDO CON FONTES
Fuente 1. No título I, apartado 1 dos seus Estatutos, os socios da Real Sociedade Económica de Amigos del País de Santiago expoñen os fins que levan a súa constitución.
“Mellorar a industria e os oficios populares, asistir ao seu ensino, dar a coñecer os segredos das Artes, dar a coñecer as máquinas que facilitan as manobras, facilitar a súa execución e uso, promover a pesca na súa extensa costa, a agricultura e a gandería, procurando que os obstáculos que poidan opoñerse ao avance de todas estas cousas que se elimine, e por fin dotar aos habitantes de Galicia dos medios para que poidan vivir do seu traballo, afeccionándoos, e facendo todo o posible para que non lles falte de que usar. ; todo baixo a autoridade dos superiores lexítimos”.
Fuente 2. O emblema da RSEAP resume iconográficamente os seus fins
Fuente 3. X. R. Barreiro Fernández, catedrático de Historia Contemporánea de Galicia de la Universidade de Santiago de Compostela e historiador da educación en Galicia, expón no seu artigo “As primeiras sociedades económicas de amigos do país” (2006), algúns dos aspectos que propiciaron a aparición destas institucións no derradeiro terzo do século XVIII.
“A universidade española estaba petrificada por regulamentos antigos e sacralizados para impedir calquera tentativa de cambio. […] A universidade era un mastodonte inmóbil, repetidora de saberes anticuados e sen ningún interese na súa renovación. Cambiar un libro de texto, e non digamos introducir a ciencia experimental, provocaba profundas matinacións e espasmos nos claustros universitarios españoles. Nin a reforma de Fernando VI, na Universidade de Santiago de Compostela, nin as reformas de Campomanes no reinado de Carlos III capacitaron á universidade para liderar a renovación científica. Por iso foi necesario crear, fóra do recinto universitario, as novas institucións científicas e educativas. Por todo o que antecede xa se comprende que a renovación intelectual da Ilustración non lles puido ser encomendada ás universidades senón ás academias, aos institutos e, sobre todo, ás sociedades económicas de amigos del país”.
Fuente 4. C. Fernández Casanova, catedrática de Historia Contemporánea da Universidade de A Coruña, no seu artigo “A organización interna da Real Sociedade Económica de Amigos do País de Santiago” (2006), reflexiona sobre los obxectivos e medios educativos da Sociedade durante os séculos XVIII e XIX.
“A través das súas actuacións, os amigos do país presentan a súa concepción da ensinanza, en clara sintonía cos presupostos ilustrado-liberais, como medio de perfección do traballo e o <<mellor baluarte da felicidade pública>>. Porén, nos seus enfoques apréciase un criterio de desigualdade, de acordo coa organización social existente, pero sen renunciar, por outra parte, a unha actuación benfeitora, de axuda aos máis desfavorecidos. De este xeito, os amigos do país pretenden conseguir unha situación de equilibrio racional de saberes, segundo o que conviña a cada clase y por suposto a cada sexo: os máis humildes debían ser ensinados para realizar mellor o seu traballo e conseguir unha mellor retribución, en tanto que a política, a ciencia en xeneral, a economía e a filosofía reservábanse a unha minoría, da que se excluía taxativamente ás mulleres.”
4º da ESO
Le a fonte 1 e responde ás seguintes preguntas
1. Que ideas características da Ilustración están presentes no texto?
2. Apréciase algún tipo de postura crítica con respecto á situación social e económica da Galicia do seu tempo?
3. Utilizando a información contida na presentación, escribe un breve texto explicando como a Real Sociedade Económica de Amigos do País tentou remediar os problemas descritos na fonte 1.
BACHARELATO
Le as fontes e responde as seguintes preguntas.
1. a) Segundo a fonte 3, cales foron os fins para os que se fundaron as Sociedades Económicas de Amigos do País?
b) Que suxire a fonte 2 sobre os obxectivos da Real Sociedade Económica de Amigos do País de Santiago?
2. En referencia á súa orixe, finalidade e contido, analiza o valor e as limitacións da Fonte 1 para un historiador que estuda o papel da Real Sociedade de Amigos do País no ensino galego no século XVIII.
3. Compara e contrasta o que revelan as fontes 3 e 4 sobre o sistema educativo en Galicia durante o século XVIII.
4. Utilizando as fontes e contidos da presentación, avaliar a influencia da Real Sociedade Económica de Amigos do País na evolución da educación en Santiago de Compostela durante os séculos XVIII e XIX.
